به گزارش خبرنگار گروه زندگی خبرگزاری فارس: حجت الاسلام «محمد صادق ابوترابی» دبیر ستاد خانواده و جمعیت سازمان تبلیغات اسلامی پیرامون نقش تبلیغات فرهنگی در موضوع جمعیت گفت: افزایش جمعیت و فرزندآوری از نگاه ما یک بحث فرهنگی است. در واقع آنچه که در تنظیم خانواده و تحدید نسل تاثیر جدی گذاشت بُعد فرهنگی بود. البته در کنار آن، قطعا مشوق‌های اقتصادی تاثیر دارد. 

وی افزود: از جمله امور مؤثر در این قضیه، مسائل پزشکی و همراهی متصدیان فرهنگی است. باید توجه داشت فرهنگ را چه کسی می‌سازد؟ واقعیت این است که پزشکان هم در فرهنگ‌سازی شریکند. یکی از راه‌های کسب اطلاع برای مردم، رجوع به متخصص است. وقتی پزشکان و مراکز بهداشت توصیه به‌عدم فرزندآوری یا توصیه به سقط جنین می‌کنند، برای مردم پذیرش خواهد داشت. فلذا این امر مقوله‌ای فرهنگ ساز است. 

ابوترابی با اشاره به گستره‌ بزرگ مقوله‌های فرهنگی گفت: زمانی که سیاست تنظیم خانواده اجرا می‌شد، همه‌ عناصر در کشور دست به دست هم دادند که این اتفاق بیفتد. روحانیت هم همراهی کرد اما آن‌ها عامل اصلی این امر نبودند. جایزه ملی [تحدید] جمعیت را وزیر بهداشت وقت، معاون ایشان و یک جمعیت‌شناس گرفت. روحانیت همواره تلاش می‌کند با سیاست‌های نظام همراهی کند؛ چون نظام جمهوری اسلامی حکومت اسلامی است. حفظ این حکومت واجب است بنابراین کمک به آن هم واجب است. وقتی سیاستی اتخاذ می‌شود روحانیت هم برای تحقق آن کمک می‌کند.

*مشوق‌های اقتصادی‌ تعریف شده برای فرزندآوری کافی نیست 

وی افزود: البته شیطنت‌هایی هم در این فرآیند رقم خورد. زمانی که متصدیان اجرای سیاست تحدید جمعیت از مراجع معظم تقلید در مورد عقیم‌سازی (عمل وازکتومی و توبکتومی) استفتاء کردند، این عمل را بازگشت‌پذیر نشان دادند. در نتیجه آن را فاقد اشکال دانسته و با این سوأل جهت دار، مجریان سیاست تنظیم خانواده به هدف خود رسیدند. فرهنگ‌سازی برای تنظیم خانواده به قدری گسترده بود که حتی روی بسته‌ پفک و جعبه‌ کبریت، شعار فرزند کمتر زندگی بهتر دیده می‌شد. در واقع نهادی نبود که به تنظیم خانواده کمک نکند. 

وی در ادامه به سیاست‌های افزایش جمعیت در سال‌های اخیر پرداخت و گفت: در دو سه سال اخیر و پس از الزامات قانونی موضوع فرزندآوری و ابلاغ سیاست‌های کلی مربوطه که البته هفت سال از ابلاغ آن گذشته همچنان ضعیف‌تر از اجرای برنامه‌ی تنظیم خانواده عمل می‌شود. هرچند مجموعه‌های مردمی در حال تلاش‌اند و تحرکات در سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها در یکسال اخیر کمی بیشتر شده، ولی باز هم فاصله با آن زمان خیلی زیاد است. متأسفانه طی سال‌های متمادیِ اجرای سیاست‌های تنظیم خانواده، همیشه جمعیت زیاد را بد نشان می‌دادند؛ اعم از تولیدات هنری مثل فیلم و سریال‌ها، و در قوانینی که وضع شده بود؛ مانند عدم بیمه شدنِ فرزند چهارم. همه‌ این امور مؤثر در کاهش شدید فرزندآوری بوده است. در قانون جدید مشوق‌های اقتصادی‌ای تعریف شده است که تاثیر گذار بوده اما کافی نیست. 

* مردم میزان ضرورت و فوریت فرزندآوری را درک نکرده‌اند

حجت الاسلام ابوترابی به نگاه مردم به موضوع جمعیت اشاره کرد و گفت: مسئله جمعیت به گوش همه‌ مردم رسیده و می‌دانند فرزندآوری یکی از مسائل مهم کشور است؛ اما واقعیت امر و میزان ضرورت و فوریت آن را درک نکرده‌اند. شاید نگاه بسیاری از مردم این است که نظام برای منفعت خود (و نه مردم) دغدغه فرزندآوری دارد. 

وی ادامه داد: در اولین کارهای گرافیکی که انجام شده در این زمینه، جمعیت را مساوی نیروی نظامی دانستند، و این نوع نگاه شاید باعث بشود که خانواده پس بزند و تصور کند که من بچه بیاورم که تبدیل به سرباز برای نیروهای نظامی بشود؟ لذا مردم فهمیدند و می‌دانند که حکومت بچه می‌خواهد، اما نمی‌دانند که این بحث فرزندآوری و جمعیت بحث ایران نیست، بحث کل دنیاست.

* کم شدن جمعیت در ایران بسیاری از غربی‌ها را خوشحال می‌کند

وی پیرامون بحران جمعیت در جهان گفت: در اکثر کشورهای جهان، مخصوصاً کشورهای پیشرفته، فرزندآوری از جمله مسائل مهم کشور است. همه کشورها قوانین تشویقی در این زمینه دارند. ولی باید توجه داشت که در هیچ کشوری به اندازه ایران علیه فرزندآوری کار نشده است. یکی از موضوعاتی که بسیاری از رسانه‌های غربی و کسانی که علیه نظام و کشور کار می‌کنند به آن می‌پردازند مسئله جمعیت است. قوانین تشویق به فرزندآوری را تمسخر می‌کنند و برای آن فیلم و انیمیشن می‌سازند. دانمارک، روسیه، ترکیه، اندوزی و… قوانین مهمی در حمایت از فرزندآوری دارند ولی هیچگاه مسخره نشدند. ولی کشوری که بیشتر مورد حمله قرار می‌گیرد ایران است. کم شدن جمعیت در ایران بسیاری از غربی‌ها را خوشحال می‌کند. 

در ادامه حجت الاسلام ابوترابی به موضوع ضرورت فرزندآوری برای خانواده پرداخت و گفت: مسئله جمعیت فقط مسئله‌ حاکمیت نیست؛ بلکه مسئله خانواده و زوجین است. برای مثال تک فرزندی آسیب‌هایی برای زوجین و برای خود فرزند خواهد داشت. فرزند بیشتر فارغ از برکات مادی و معنوی (که در روایات به آن اشاره شده است) در فرآیند تربیت فرزند کمک کننده خواهد بود. مردم باید بدانند فرزندآوری به نفع خودشان و به نفع کشوری است که متشکل از همین مردم است نرخ موالید حداقل باید ۲.۲ باشد تا به نرخ جایگزینی برسیم، بدین معنی که هر پدر و مادر برای بعد از خودشان دو نفر باقی بگذارند. اگر این اتفاق نیفتد و نرخ موالید پایین‌تر بیاید (که بر اساس آمارها نرخ موالید ۱.۷ شده است) بدین معنی است که از زمانی به بعد جمعیت رو به افول خواهد بود.

*با کمبود جمعیت مجبور به پذیرش مهاجر و نیروی کار خارجی در ایران خواهیم بود

وی ادامه داد: ما در دهه ۶۰ بیشترین تراکم جمعیت را داریم. آیا خانواده متوجه این واقعیت هستند که وقتی این جمعیت به سالمندی برسند و جایگزینی برای خود نداشته باشند، چه اتفاقی از نظر اقتصادی برای کشور می‌افتد؟ کشورهای جوانی اطراف ما هستند؛ از جمله عراق، پاکستان، افغانستان که نرخ موالید بسیار بالاتری نسبت به ایران دارند. با وضعیت فعلی به جایی خواهیم رسید که مجبور به پذیرش مهاجر و نیروی کار خارجی در ایران خواهیم بود (نیروی کار ما را خارجی‌ها تشکیل خواهند داد). غیر از آسیب‌های سیاسی و امنیتی که پیری جمعیت به کشور می‌زند، مردم باید نسبت به این مسائل آگاهی پیدا کنند. 

حجت الاسلام ابوترابی تأکید کرد:  باید همه خصوصاً نهادهای مردمی برای کمک بیایند؛ که البته ما و بسیاری از نهادهای حاکمیتی حامی آن‌ها خواهیم بود. باید بدانیم تا زمانی که همراهی مردم در این زمینه نباشد، اتفاقی که باید رقم نمی‌خورد. درحال حاضر هنوز نتوانستیم فضای مجازی خود را ساماندهی کنیم. اما اقداماتی در سازمان از چندسال گذشته به صورت جدی شروع شده است. باعنوان «تازه وارد» سریالی در رسانه‌ی ملی پخش شد؛ این سریال از مجموعه‌هایی بود که سازمان در ساخت آن کمک کرد و موضوع آن فرزند و فرزندآوری بود. در موضوعات خانواده و فرزندآوری امسال در جشنواره فجر فیلمی را ارائه کردیم. همایش‌های متعددی هم در این زمینه برگزار شده است. 

*برخی از سازمان‌ها نسبت به موضوع جمعیت توجیه نیستند

ایشان با تشریح اولین اقدامات سازمان تبلیغات در این عرصه گفت: برای مثال اولین کاری که کردیم که توصیه می‌کنم سایر سازمان و مراکز هم انجام بدهند این بود که در درجه‌ اول مدیران و کارشناسان خود را نسبت به این موضوع توجیه کردیم. از چندسال قبل تمام مدیران استانی و شهرستانی خود را نسبت به اصل مسئله جمعیت توجیه کردیم تا اول آن‌ها متوجه مسئله باشند و بعد به نیروهای خود مأموریت بدهند. تا زمانی که وزارت خانه‌های ما، سازمان‌های ما و حتی شرکت‌های خصوصی ما نسبت به مسئله توجیه نباشند، چطور می‌خواهند در این موضوع فعالیت کنند. زمان اجرای سیاست تنظیم خانواده به خوبی توجیه شدند، اما الان توجیه کامل صورت نگرفته است. سازمان هم اقدامات متنوعی اعم از سریال، فیلم سینمایی، سرود، آواز، کتاب، همایش و… انجام داده است. 

وی سپس به تولید نشریه در این زمینه اشاره کرد و گفت: در حوزه جمعیت و خانواده نشریه به صورت جدی نداریم. در دبیرخانه ستاد جمعیت سازمان تبلیغات نشریه‌ای بصورت ماهنامه چاپ و به صورت مجازی هم منتشر می‌شود. آنچه از این اقدامات ذکر شد ناکافی است و ما توان محدودی داریم. از سازمان برنامه و بوجه هم گله مندیم. ما ماموریت‌ها و برنامه‌هایی داشتیم و یک ماموریت هم بدان اضافه شده است. با وجود تکلیف قانونی جدید، ولی هیچ حمایتی صورت نمی‌گیرد. ما قوانین و تکالیف را در حد وسع خود انجام دادیم که نسبت به بسیاری از سازمان‌ها کم هم نیست، ولی وقتی هیچ حمایت و همراهی‌ای وجود ندارد، بیش از این توقعی نیست. البته بنده امیدوارم که قائل به حل مسئله باشند، گاهی فکر می‌کنم نه تنها نسبت به موضوع توجیه نیستند شاید قائل به حل مسئله هم نباشند.