خلاصه درس :

نیازهای اساسی کودکان

همانطور كه مي دانيم يك بخشي از سيستم وجودي انسان، نيازهايش است.
يك نظريه در روان شناسي داريم كه از نظريات جديدي است به اسم نظریه انتخاب كه مربوط مي شود به آقای وليليام گلاسر  ، او مي گويد ما 5 نياز اساسي داريم.

1)نیاز به بقاء   
2)نیاز به عشق و احساس تعلق داشتن   
3)نیاز به قدرت   
4)نیاز به آزادی و خودمختاری   
5)نیاز به تفریح   

نیازهای معنوی انسان

با بررسي آيات و روايات ما متوجه مي شويم كه علاوه بر اين نيازها كه تاييداتي هم در آموزه هاي ديني خودمان دارد، نياز ديگري هم هست كه در  خيلي از نظريه هاي روان شناسي يا مورد توجه قرار نگرفته يا كمتر ديده شده، در حالي كه بسيار مهم است.
 در خيلي از سازمان هاي بهداشتي، مثل سازمان جهاني بهداشت انسان را يك موجود چهار بعدي مي دانند ودر تعریف انسان می گویند:  انسان موجودي است زيستي و رواني و اجتماعي و معنوي يعني دست مي گذارند روي بعد معنوي انسان، انسان علاوه بر اينكه به اصطلاح يك موجودي زيستي است،نيازهاي زيستي وجسماني دارد رواني است، يعني نيازهاي روانشناختي دارد مثل؛ محبت، عاطفه، تفريح و سرگرمي. نياز اجتماعي اينكه با ديگران ارتباط داشته باشد با ديگران پيوندي برقرار كند، علاوه بر این سه مورد  نيازهاي معنوي هم دارد و نيازهاي معنوي هم جزئي از وجود انسان است و اگر برآورده نشود انسان بيمار مي شود.

اجزاء سبک فرزند پروری

دو جزء از سبك فرزند پروري كه كنار هم مي تواند سبك هاي مختلف فرزند پروری به ما معرفی کند و یا به بیان دیگر از تركيب این دو جزء مي شود سبكهاي مختلف را به دست بياوريم عبارتند از :
یک)پاسخدهی
منظور از پاسخ دهي يعني ارتباط گرم و صميمي والدين با كودك، يعني توجه داشتن به نيازهاي كودك؛ نيازهاي عاطفي،نيازهاي جسماني، نيازهاي شناختي، نيازهاي اجتماعي و نيازهاي مختلف. اينكه به اندازه كافي نیازهای کودکان را ارضاء كنيم و همچنين پاسخدهي به نياز كودكان به استقلال، اينكه اعتماد به نفس داشته باشند اينها جزو پاسخدهي است.
دو) توقع
يعني داشتن چهارچوب هاي رفتاري مشخص در ارتباط با كودكان، والديني كه توقعاتي از كودك دارند، يعني در ارتباط با كودكشان قوانين مشخص و واضحي وضع مي كنند، اينطوري نيست كه كودك كاملاً رها باشد، يعني يك حدي از كنترل كردن كودكان را به كار مي بندند، يعني آزادي نامحدودي  وجود ندارد.

چهار سبک فرزند پروری

فرزند پروری مقتدرانه(پاسخ دهی بالا-توقع بالا)   
سبک سختگیرانه(پاسخ دهی بالا-توقع پایین)   
سبک مستبدانه (توقع بالا-پاسخ دهی پایین)   
سبک غفلت گرایانه (توقع پایین-پاسخ دهی پایین)   

عوامل تاثیر گذار در ارتباط بین والدین و فرزند

 سه عامل است كه ارتباط والدين و كودكان را از لحاظ فرزند پروري مي تواند مشخص كند؛
 يك.محبت والدين به كودك، معمولاً ما در روان شناسي با عنوان پاسخ دهي مي شناسيمش.
 دو. قاطعيتي كه در ارتباط هاي والدین  با كودك وجود دارد، در ادبيات روانشناسي با عنوان توقع مي شناسيمش.
سه. بحث كرامت، يعني تكريم كردن كودكان، موضوعي كه كمتر در روانشناسي به آن  پرداخته شده و من در این نوشتار تاكيدم  بيشتر روي این عامل است.

روشهای تکریم کودک

 قبل از اينكه به تاثيرات تكريم كودك اشاره كنم به چند تا روش براي تكريم كودكان كه در روايت هست اشاره كنم.

الف)وفای به عهد   
ب)بازی با فرزند   
ج)مشارکت بچه ها در دعا  
د)سلام کردن به بچه ها   
ه)توجه به بچه ها   

فواید تکریم فرزندان  

1.اجتناب از گناه و معصیت   
2.پرهیز از دعوا و ستیزه جویی   
3.کاهش دنیا طلبی   

روش های برنامه ریزی ذهن کودکان

در اين قسمت مي خواهم در مورد روش هاي برنامه ريزي ذهن كودكان صحبت كنم. ببينيد در مجموع سه روش براي تربيت بچه ها وجود دارد.
 يك روش روش تجويزي است، يعني اينكه اين كار را انجام بده، از اين مسير برو، اينطوري غذا بخور.
 يك روش هم روش تحريمي است، نهي هايي كه به بچه ها مي كنيم اين كار را انجام نده، اين كار خوب نيست، از اين مسير نرو، اينطوري غذا نخور.
 يك روش ديگر هم هست روش برنامه ريزي است يا به اصطلاح "پروگرامي" يعني ذهن بچه ها را برنامه ريزي كنيم خودشان بتوانند خوب و بد را تشخيص بدهند و بتوانند مسير خوب را بروند. يعني قوه تمييز بهشون بدهيم، از همين تعبير من احتمالاً مشخص است كه روش مؤثرتر، روش برنامه ريزي است.
اگر بخواهيم درصدي بگوييم؛ تربيت ده درصدش مي تواند تحريم باشد، ده درصدش تجويز باشد ولي بايد عمده اش برنامه ريزي باشد.

روش توصیفی   
روش الگو دهی   
روش قیاس کردن   
روش توصیف احساس

اصل تغافل در تربیت    

تعریف تغافل

 منظور ما از تغافل يعني همان چشم پوشي كردن از خطاهاي كوچك كودكان، يعني ناسازگاري هايي كه آسيب زا نيست، جدي نيست، مي شود از كنارش گذشت، چيزي نيست كه بخواهيم حتما ورود بكنيم. هدفمان اين نيست كه به اصطلاح قبحش را بريزيم، اتفاقاً تغافل نتيجه رفع آن خطا است، خيلي وقتها با تغافل كردن از خطاي ديگران باعث مي شود شرمنده شوند، كارشان را كنار بگذارند.

فواید تغافل

حفظ آرامش والدین   
باقی ماندن حرف شنوی بچه ها   
رشد خلاقیت بچه ها   
افزایش بردباری و کنترل خشم   

تفاوت آموزش با تربیت

در این قسمت، می خواهيم در مورد تفاوت آموزش و تربيت صحبت بكنيم، در ارتباط والدين با كودك آموزش مهمتر است يا تربيت؟ ببينيد ما ناخواسته مي رويم سمت مسير آموزش، دنبال اين هستيم كه كارهاي خوب و رفتارهاي خوب و معلومات  موثر را وارد ذهن بچه ها بكنيم، اما آيا اين روش، روش درستي است يا نه؟
من روش آموزش و روش تربيت را توصیف کنم، آن وقت مشخص مي شود كه كدام بهتر است و ما از كدام استفاده بكنيم، چه بسا هم اصلا بحث بهتر و بدتر نباشد.

نقش بازی در تربیت فرزند

اهمیت بازی در هفت سال اول

ما مي گوييم شخصيت بچه ها در هفت سال اول شكل مي گيرد، شخصيت ما يعني آن پايه هاي شخصيت در هفت سال اول شكل مي گيرد، دراین  هفت سال بهترين ابزار براي رشد كودكان بازي است، يعني از طريق بازي بچه ها رشد مي كنند، رشد حركتي و رشد شناختي و رشد هيجاني،لذا بازی ابزار بسیار خوبي است براي والدين و مربيان، براي تربيت بچه ها، شما هيچ ابزاري بهتر ازبازی پيدا نمي كنيد، از طریق بازی مي توانيد با بچه ارتباط بگيريد و بعد بهش آموزش بدهيد، شما مي توانيد به وسیله  بازي خيلي از مفاهيم را منتقل كنيد به بچه ها.

شرایط بازی با بچه ها

 اما چطور با بچه ها بازي بكنيم؟ گفتم چطور با بچه ها بازي بكنيم؟ نگفتم بچه ها چطور بازي كنند، بچه ها خودشان مي توانند بازي كنند، بچه ها اگر آزادشان بگذاريم، فضا بهشون بدهيم، خودشان يك بازي با كيفيتي انجام مي دهند ولي خوب قرار است ما هم با بچه ها بازي بكنيم، ديگر بازي كه فقط بازي هاي فردي و غير اجتماعي نيست، لازم است ما در فضاي خانه با بچه هايمان بازي كنيم، حتي اگر بچه هايمان با بچه هاي ديگر  بازي كند و با خواهر و برادر بازي كند ولي ما هم بايد بازي كنيم اين جزو سنت ها بوده بزرگان ديني  ما از معصومين(علیهم السلام) گرفته تا علماي ما، دانشمندان بزرگ ما، با بچه ها بازي مي كنند، حتما يك چيز در بازي نهفته است و آنها مي دانند كه اين كار را انجام مي دهند.

کودکانه رفتار کردن   
سخت گیری نکردن   
شادکردن بچه ها   
تماس جسمی   
توصیف بازی بچه ها   
تحرک داشتن   
بازی های تعاملی   
اختصاص زمان برای بازی