خلاصه درس :

مجموعه مباحث ارائه‌شده در این درس به تبیین ابعاد اجتماعی، روانی و عملی توحید در جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلامی می‌پردازد. محور اصلی آن، نقش توحید در ساختار جامعه، مناسبات انسانی و نظام اطاعت و قانون‌گذاری است. در این چارچوب، توحید نه صرفاً یک عقیده نظری، بلکه مبنای سامان‌دهی جامعه‌ای عادلانه و غیرطبقاتی معرفی می‌شود.

در بخش‌های ابتدایی، به آثار روانی توحید مانند وسعت دید و نفی خوف از غیر خدا، و آثار اجتماعی آن مانند نفی طاغوت و نفی طبقات اجتماعی پرداخته می‌شود. از منظر توحیدی، همه مخلوقات در عبودیت نسبت به خدا یکسان‌اند و هرگونه طبقه‌بندی طبیعی یا آفرینشی مردود است. جامعه توحیدی جامعه‌ای است مبتنی بر ایثار، کرامت و اخلاق، برخلاف جوامعی که بدون محوریت عبودیت خدا، به سمت رقابت مادی، استکبار و تبعیض سوق می‌یابند.

در ادامه، بحث نفی طاعت غیر خدا به عنوان لازمه توحید مطرح می‌شود. حق حاکمیت منحصراً از آن خداست و هر قانونی که مبتنی بر اراده غیرالهی باشد، نوعی الوهیت جعلی به شمار می‌رود. پذیرش و تبعیت از چنین قوانینی، در حقیقت نوعی پرستش آن منشأ تلقی می‌شود. از این‌رو، توحید اقتضا می‌کند که تنها نظامی مشروع دانسته شود که بر اساس فرمان خدا و از مجرای انبیاء و اولیاء الهی جریان یابد.

در نهایت، مباحث به تبیین ارتباط میان قانون، حدود الوهیت و پرستش می‌رسد و نشان می‌دهد که حیات اجتماعی نیز عرصه‌ای برای تحقق عبودیت است. نظام اجتماعی توحیدی بر پایه تفاوت‌های مبتنی بر کرامت الهی شکل می‌گیرد، نه بر پایه امتیازات موروثی یا طبقاتی. این رویکرد، جامعه‌ای پرورش می‌دهد که در آن رشد اخلاقی، عدالت و فداکاری بر رقابت، ظلم و خودبزرگ‌بینی غلبه دارد.