خلاصه درس :

در این درس، به بررسی جایگاه مادر از منظر قرآن و روایات پرداخته می‌شود. قرآن کریم در آیات متعددی، فرمان به احسان و نیکی به والدین را بلافاصله پس از دستور به عبادت خداوند ذکر کرده است. این همراهی معنایی میان عبادت پروردگار و نیکی به پدر و مادر، بیانگر عظمت و اهمیت این جایگاه در نظام ارزشی اسلام است.

در تفسیر روایات، "احسان" به معنای نیکیِ صرف نیست، بلکه نیکی‌ای عمیق و پیش‌دستانه است؛ چنان‌که در برخی روایات آمده است: احسان آن است که فرزند، نیاز والدین را پیش از آن‌که بر زبان آورند، درک کرده و آن را برآورده سازد.

از جمله روایات مشهور در این زمینه، حدیثی است که شخصی از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسید: «بر چه کسی نیکی کنم؟» حضرت فرمودند: «مادرت.» دوباره پرسید: «بعد از او؟» فرمودند: «مادرت.» و بار سوم نیز همین پاسخ را دریافت کرد. تنها در مرتبه‌ی چهارم بود که پیامبر فرمودند: «سپس پدرت.»

این تأکید سه‌باره بر مادر، ناظر به نقش بی‌بدیل او در خلقت، تربیت و پرورش انسان است؛ مادری که با تحمل سختی‌های دوران بارداری، وضع حمل، شیردهی و مراقبت‌های بی‌وقفه، سهمی بی‌بدیل در شکل‌گیری شخصیت انسان دارد.

در این درس، با ابعاد مختلف این موضوع در متون دینی آشنا شده که چگونه احترام و تکریم مادر در منظومه‌ی اخلاقی اسلام جایگاهی ممتاز دارد.