خلاصه درس :

اهمیت احکام شرعی

یکی از مباحث مهم معارف دینی که خودتان می‌دانید  احکام شرعی است که تمام زندگی انسان را دربر می‌گیرد. در یک تعریفی امام راحل (رضوان الله تعالی علیه) در مورد فقه اینگونه فرمودند: فقه تئوری واقعی و کامل اداره انسان و جامعه از گهواره تا گور است. یعنی تمام حرکات و سکنات انسان، تمام کارها چه فردی، چه اجتماعی، دارای حکم شرعی است، بسیاری از مسائلی که امروزه در کتابهای اخلاقی است که اخلاق رفتاری است، اینها احکام شرعی است، مثل احکام غیبت، دروغ ، امثال اینها همه فقه است،  بنابراین فقه یک گستره بسیار زیادی دارد.

دشواری مسلط شدن به مسائل فقهی

 امروز به جهت تعدد مراجع معظم تقلید که خداوند همه را حفظ بفرماید و سلامتی بدهد و تفاوت فتوا که آن هم امر طبیعی است در اجتهاد و استنباط احکام،  بیان احکام یک خرده مشکل شده است و همچنین تسلط بر فروع فقهی، افزون بر این دو تا، موضوعات بسیار زیادی که امروزه پدید آمده است، شما فضای مجازی را نگاه کنید، بشر دسترسی نداشت به این فضا، اخیراً دسترسی پیدا کرده است چقدر فعالیتهای انسان الان در فضای مجازی است، که آنها هم افعال است، کار است، چقدر موضوعات جدیدی پیدا کرده که اینها هم دارای حکم فقهی است، اما اولاً فهم حکم فقهی ثانیاً شیوه بیان اینها کار حوزه است و بسیاری از موضوعات که تبدل پیدا کرده، تغییر پیدا کرده در زمانهای گذشته به گونه ای بوده الان به گونه دیگر است، لذا تسلط بر مسائل فقهی و همچنین بیان آنها کمی دشوار شده است.

شش گام عملیاتی برای مسلط شدن به مسائل فقهی

 گام اول: مطالعه رساله مراجع تقلید از اول تا آخر

 در گام اول باید تمامی مسائل رساله را یک دور مطالعه کرد. آن مسائلی که قطعاً در ذهن شما هست و هیچگاه فراموش نمی‌شود آنها را رها کنید، اما آنهایی که می‌بینید مسئله جدیدی است نیاز به دقت دارد، یا  این مسئله با مسئله دیگری ممکن است اشتباه بشود آنها را علامت بزنید، به نظر من در همین گام دو سوم رساله توضیح المسائل کنار گذاشته می‌شود، یک سومش باقی می‌ماند، یک سومی که علامت خورده که باید با دقت مطالعه کنید این تمام شد.

گام دوم : موارد علامت زده شده را مطالعه کنید

در گام دوم فقط آنهایی که علامت خورده است را  با دقت مطالعه کنید، به گونه ای  که به ذهن بسپارید، تا آخر عمر سالها در ذهن شما بماند و فراموش نشود، پس گام دوم انتخاب دوم یعنی در بین آنها وقتی مطالعه کردید، یک تعداد قلیلی می‌ماند که باز گاهی باید مراجعه کرد. هر چه دقت می‌کنیم، هر چه مطالعه می‌کنیم در ذهنمان جا نمی‌گیرد، مثل بعضی از جزئیات مسائل ارث که حالا لزومی ندارد در ذهن ما بماند با مراجعه هم حل می‌شود، آنها را باز یک علامت دیگر بزنیم این هم شد مرحله دوم، که این مرحله دوم یک وقت بیشتری می‌گیرد.

گام سوم : جدا کردن مسائل باقی مانده

گام سوم این است که آن مسائل باقی مانده را جدا کنیم. عرض کردم از رساله توضیح المسائل که حدود سه هزار مسئله دارد، در این دو مرحله یا یک چهارم  باقی می‌ماند، یا یک پنجم،  یا کمتر از این مقدار. مسائل باقی مانده را جدا کنیم، اگر اهل فضای مجازی هستید در همین گوشی موبایلتان این مسائل را داشته باشید دیگرشما نیازی  بهمراه داشتن کل رساله مراجع ندارید

گام چهارم : تسلط جزئی تر به فروعات احکام

خوب تا اینجا این سه گامی که باید برداریم برداشتیم، الان شدیم صاحب یک متن مختصر فقهی فتوایی به صورت مسئله، اما بسیاری از مسائل هست که در رساله توضیح المسائل نیست،یک کسی مکلف است، یک مقلد است، می‌خواهد در عمل خودش مجوز شرعی داشته باشد، صرف حکم  را بداند وعمل کند  برایش کافی است ولو در کنارش صد مسئله دیگر را نداند، یک شخصی در سجده ها شک می‌کند سجده اول است یا دوم است همین را بداند و عمل کند کافی است، اگر شک بین چهار و پنج و شش در حالت ایستاده بلد نباشد، اشکالی ندارد اما این فرق است بین متقین که آنها هستند و امام المتقین که شما هستید، شما می‌خواهید امام المتقین باشید، شما باید تسلط بیشتری روی مسائل و بلکه چندین برابر مسلط تر باشید، بله یک سری مسائل است؛ قطعاً مراجعه ای است، مثل جزئیات مسائل ارث، مثل جزئیات مسائل دماع ثلاثه و امثال اینها اما عمده مسائل فقهی را باید به ذهن بسپاریم، باید تسلط داشته باشیم اجمالاً راهکار تجربی را خدمت شما عرض می‌کنیم.

گام پنجم: انس با استفتائات

در کنار این یک سری مسائلی که در رساله توضیح المسائل هست و از محضر مراجع معظم تقلید سوال شده در استفتائات است. انس با استفتاء، انس با مسائل شرعی، این باید همیشگی باشد.

گام ششم :مطالعه کتب فقهی فتوایی عربی

 گام بعدی بروید سراغ کتب فقهی فتوایی عربی، برای تسلط روی فروع احکام، شما عروه را دیدید، شاید تدریس فرموده اید، اگر تدریس کردید هیچ، وگرنه یک بابی از ابواب عروه را که من پیشنهاد می‌دهم که یا کتاب الطهاره باشد، یا کتاب صلاه انصافاً مرحوم آقا سید محمد کاظم طباطبایی یزدی شاهکار کرده در تفریع فروع، مخصوصاً در این دو کتاب با یکی از دوستان مباحثه کنید، یا تدریس کنید یا مطالعه دقیق و یکی دو تا از مسائل جدید را از تحریر الوسیله یا منهاج مثل صلات جمعه، مثل امر به معروف و نهی از منکر یا مسائل مستحدثه را.

سه گام برای مسلط شدن به اختلاف فتواها

گام اول : آشنایی با فقه فتوایی

گام دوم : آشنایی با موارد تفاوت فتاوا

گام سوم : شناخت صاحبان فتوا

راهکارهای یادگیری مسائل ارث 

ما مسائل ارث را دو بخش کردیم، یک کلیاتی دارد، آن کلیات را باید یاد بگیریم ومسائل ارث یکسری جزئیاتی دارد که آن جزئیات راهم  باید مراجعه کرد.

گام اول : دانستن ترتیب تقسیم ترکه ارث

گام دوم : تقسیم اموال بین ورثه