خلاصه درس :

ویژگی های خاص دوره های زندگی انسان

همانطوري كه مي دانيد هردوره اي از عمر انسان ويژگي هاي خاص خودش را دارد مثلا دوره كودكي ويژگي هاي خاص خودش را دارد كه متفاوت از دوره جواني و دوره جواني ويژگي هايي دارد متفاوت از بزرگسالي لذا هر دوره اي را مجزا  از دوره ديگر توضيح مي دهند و مباحثي مانند روش هاي تربيت و بحث هايي از اين قبيل در هر دوره اي با توجه به ويژگي هاي آن دوره متفاوت مي شود.

سردرگمی والدین در مواجهه با نوجوان

 دوره نوجواني دوره اي است كه فرد دوره كودكي را تقريبا پشت سر گذاشته و آرام آرام وارد دوره نوجواني مي شود و آماده مي شود براي دوره جواني والدين معمولا وقتي بچه هايشان به اين دوره از سنشان مي رسند مواجه مي شوند با يك تغييرات خاصي در رفتار نوجوان يعني رفتار نوجوان متفاوت از قبل مي شود نوجواني كه در دوره هاي كودكي خيلي بچه حرف گوش كن و مودب و سربه راهي بوده در آينده پدر و مادر متوجه برخي برخوردهاي خشن و تند خويي و لجاجت و عصبانيت و مسائلي از اين دست مي شوند اين تغييرات براي پدر و مادرها تقريبا ناشناخته است يعني آنها فراموش كردند دوره نوجواني خودشان و وقتي با اين تغييرات مواجه مي شوند و تغييرات را درك نمي كند و تفاوت هاي خيلي دفعي را متوجه ريشه اش نمي شوند خيلي هم متعجب مي شوند از اين قصه و معمولا به مشاورين و به اساتيد امر تربيت مراجعه مي كنند و تغييرات را بازگو مي كنند و راهكار مي خواهند و فارغ از اين مسئله دچار سردرگمي در برخورد با نوجوان مي شوند وقتي انسان يك ويژگي خاصي در فرد مي شناسد متناسب با آن برخورد مي كند وقتي تغيير ايجاد مي شود و برخورد جديدي از نوجوانشان مي بينند اين تغيير باعث مي شود كه فرد در برخوردش با نوجوان دچار سردرگمي بشود و نمي دانددر آن لحظه بايد چگونه برخورد كند با نوجوان در اين شرايط وقتي قرار مي گيرد والدين به طور طبيعي قضاوت مي كنند راجع به نوجوانش از خودش دارد اون قضاوت منفي است لذا سرزنش مي كند نوجوانش را به خاطر تنبلي يا لجاجت يا هر نوع برخوردبدي كه نوجوان دارد پدر و مادر سرزنش مي كنند و قضاوت منفي را از نوجوانشان دارند.

سردرگمی خود نوجوان

مسئله ي مهمتر از اين هست كه فقط سردرگمي در والدين ايجاد نمي شود بلكه خود نوجوان هم دچار سردرگمي مي شود چون اين تغييرات و تحولات با بازخورد منفي والدين مواجه مي شود و براي خود نوجوان هم ناشناخته است باعث سردرگمي خود طرف مي شود و درك درستي از حالت هاي خودش ندارد و اين سردرگمي ها باعث رنجش و اضطراب بيشتر نوجوان مي شود و مشكل را حادتر مي كند چون نوجوان دوره اي هست كه كودك دارد دوره كودكي خودش را پشت سر مي گذارد وارد دوره بزرگسالي و جواني مي شود اين تغيير و تحول اساسي كه از دوره كودكي به بزرگسالي بخواهد منتقل شود و شكل بگيرد دچار تلاطم ها و تغييرات اساسي و عميقي مي كند و اين تغييرات عميق و پر چالش براي او خيلي مسائل و مشكلاتي را ايجاد مي كند.

سن نوجوانی

 اما مقطع نوجواني شامل چه سني از سن فرد مي شود؟ يعني فرد در چه سني بهش مي گوييم نوجوان، شروع و پايانش چه سني هست؟ چيزي كه عمده كارشناسان مطرح مي كنند سن دوازده سال تا هفده سال را به عنوان سن نوجواني مطرح مي كنند البته بعضي از كارشناسان زودتر از اين سن نُه سال ده سال را در حيطه ي دوره ي نوجواني دانستند و بعضا تا 24 الي 25 سالگي را هم مطرح كردند كه سن نوجواني هست اما واقعيت اين است كه اون چيزي كه تعيين مي كند نوجواني چه سني هست ويژگي ها و حالت هاست در واقع حالت هايي كه متفاوت است مثل دوره كودكي و نوجواني هست هر فردي آن ويژگي ها را در هر سني داشت اون سن نوجواني محسوب مي شود و اما در اغلب و عمده افراد بين 12 تا 17 سالگي بايد رقم بخورد اما زودتر از اون بعد از اون هم توقع از فرد نمي رود كه ويژگي هاي دوران نوجواني را در خودش داشته باشد.

نوجوانی دوره هویت یابی

 از اينها مهمتر اين است كه در اين دوره هويت فرد شكل مي گيرد اين است كه در اين دوره فرد شناخت خوبي از خودش پيدا مي كند و طرح و نقشه اي از زندگي اش پيدا مي كند و هويت او شكل مي گيرد و تمام مسير زندگي او بر اساس اين هويت طي خواهد شد و پيگيري خواهد شد جهان بيني فرد و نوع نگرش او در اين دوره شكل مي گيرد فهمي كه از خودش و هستي و خدا دارد اينها مسائلي است كه دوره نوجواني شكل مي گيرد.

بلوغ محور دوره نوجوانی

دوره نوجواني دوره اي است كه محورش بحث بلوغ هست بلوغ در واقع رسيدن استعدادهاست كه به طور مجمل به آن بلوغ گفته مي شود ولي تمام ابعاد مختلف وجودي فرد در اين دوره شكوفا مي شود و كامل مي شود فرد به لحاظ عاطفي چه به لحاظ رواني و شناختي و چه به لحاظ اجتماعي و مسائل ديگري دچار تغييرو تحولات ژرفي مي شود.

پرسرعت بودن تغییرات نوجوانی   

مشكل اصلي دوره نوجواني براي نوجوان ها اين مسئله هست نوجواني دوره اي است كه با تغييرات ژرف و پر سرعتي مواجه هست يعني نوجوان در اين دوره اولاً به لحاظ تغييرات پر سرعتي در خودش مي بيند يعني نوجوان صبح از خواب بيدار مي شود و يك حس و حالي دارد ممكن است در يكي دو ساعت بعد اين حس و حالش تغيير كند و يك حالت جديدي در اون رقم بخورد بعد از حالت ديگري حالت چهارمي يعني در يك روز ممكن است چند حالت در يك فرد پيش بيني نشده و بدون اينكه فرد متوجه ريشه اون بشود رقم بخورد.

سه مشکل پرسرعت بودن تغییرات   

۱.نداشتن آشنایی با این تغییرات   
۲.عدم قدرت برای کنترل تغییرات   
۳.تردیدو سرگشتگی نوجوان در تصمیم گیری ها   

ابعاد مختلف تغییروتحولات نوجوانی   

یک ) تغییرات  جسمانی

اما اين تغيير و تحولات در ابعاد مختلفي است ابعاد مختلف تغيير و تحولات چي ها هستند اولين تغييري كه بيشتر مشهود است مسئله جسماني است به لحاظ جسماني تغيير و تحولات در نوجواني اتفاق مي افتد كه بروز و ظهور زيادي دارد در دوره نوجواني به دليل نياز رشد بدن هورمون هاي متفاوتي درون بدن انسان ترشح مي شود يعني غدد درون ريز بدن شروع به ترشح هورمون هاي مختلفي مي كنند .  

دو ) تغییرات ذهنی

شکل گیری تفکر انتزاعی   
خودآگاهی   
خود پنداری   
عزت نفس   
آثار خود پنداری و عزت نفس   
هویت یابی   
رابطه استقلال طلبی و هویت یابی   

نمودهای هویت طلبی و استقلال طلبی   

الف)گرایش به همسالان  

ب)محبوب و مقبول بودن  
ج)حریم شخصی   
د)نپذیرفتن تعبدی مسائل   
ه) تمایل به دیده شدن   
و)قانون گریز   

ز)مهم بودن ارزیابی دیگران از نوجوان   

ح)تعارض بین آرمان نگری و واقع گرایی   

ط)شکل گیری سئوالات بنیادین   
ی)ترس از اشکال کردن به بعضی از مسائل اساسی