خلاصه درس :

خانواده کوچک‌ترین و مهم‌ترین واحد اجتماع

در مورد خانواده مطالب زیادی گفته شده است و همه عزيزان مبلغ تسلط كافي و لازم درباره مفاهيم و مباني نظري بحث خانواده دارند. خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماع شناخته می‌شود و ازجمله اساسی‌ترین و مهم‌ترین نقش‌ها را هم در اين زمينه ایفا می‌کند؛ يعني باوجوداینکه خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماع محسوب می‌شود، ولي تأثيرات آن تا مهم‌ترین و کلان‌ترین لایه‌های اجتماع مشاهده می‌شود بنابراین در همه مكاتب ازجمله مكتب اسلام اهمیت ویژه‌ای دارد و همه مکتب¬ها با لحاظ همین اهمیت، به بحث خانواده، روابط زوجي، تربيت فرزندان و مباحث این‌چنینی پرداخته¬اند

تفاهم و تعامل نسبی

 تفاهم و تعامل در زندگي مشترك يك مفهوم كاملاً نسبي است. بعضي از افراد و زوجين از تفاهم نسبتاً كمي در زندگي زوجی‌شان برخوردارند و در نقطه مقابل، بعضي از افراد و زوجین دیگر تفاهم خيلي زيادي با همدیگر دارند. تلاش و جهت‌گیری اساسي ما بايد به اين سمت باشد كه هر چه قدر كه می‌توانیم، سطح اين تفاهم را افزايش بدهيم.

تفاوت توافق با تفاهم

تفاهم بر وزن تفاعل است و این واژه، يك مطلب و فهم و يك درك طرفيني و متقابل را به ما القاء می‌کند؛ يعني ما درك، فهم، نگاه، دغدغه‌ها و علايق مشتركی داريم. تفاهم با همدیگر،  اساساً با توافق با همديگر متفاوت است. تفاهم آن درك مشترك، دغدغه¬ها و علايق مشتركي است كه از پیش وجود دارد و ما فقط آن‌ها را كشف می‌کنیم و با گفتگو با همديگر متوجه می‌شویم كه در زمینه‌هاي مختلفي چون علايق، نگرش‌ها، نوع دین‌داری، نگاه به تربيت فرزند و در مسائل مختلف با یکدیگر هم تفاهم داريم؛ اما توافق جایی  است كه نياز به يك كوشش مشترك داريم تا با همديگر بنشينيم و يك خطوطي را مشخص بكنيم و نظراتمان را به هم نزديك بكنيم.
به بیانی دیگر، تفاهم بدون تلاش مشترك هم دست‌یافتنی است ولي توافق حتماً نياز به كوشش مشترك دارد و ممكن است در دراز مدت به هم بخورد يا نخورد، ولي تفاهم معمولاً در دراز مدت هم پابرجاست.

شانزده محور اساسی در تفاهم   

1- سرگرمی‌ها وعلایق زوجین   
2- باورها و ارزش‌های دینی   
3- باورها و اصول اخلاقی   
4- دوستان زوجین   
5- اهداف شخصي زوجین   
6- خویشاوندان زوجین   
7- رفتار صمیمانه با همسر   
8- خانواده اصلی زوجین  
9- نگاه زوجین  به خانواده همدیگر 

10-سازوکار حل اختلاف   
11- مسائل مالی و اقتصادی  
12- خواسته و انتظارات طرفین از ازدواج  
13- شیوه‌های رویارویی با هیجانات   
14- وظایف زن و مرد در خانواده   
15- فرزندآوری و تربیت فرزند   
16- مسائل و روابط زناشویی   

باورهای غلط درباره تفاهم

    
1- کمال‌گرایی افراطی
 

يكي از باورهاي خيلي رايجي كه جلسه اول هم به‌اختصار درباره آن صحبت شد، بحث کمال‌گرایی است. ممكن است بعضي از افراد در تشكيل زندگي مشترك و تعامل با همسرشان، توقع تفاهم كامل و صددرصدي داشته باشند، به‌گونه‌ای که انتظار داشته باشند زندگی مشترکشان، بدون هیچ مشکلی در هیچ زمینه‌ای شکل بگیرد.

2-تفاهم بر اساس طالع بینی  
3- انتظار ذهن‌خوانی   
4- تصور زندگی بدون اختلاف   

ویژگی‌های خانواده آشفته   

1- تحمل بجای رضایت   
2- تعامل کلامی حداقلی   
3- قهرهای طولانی و مکرر   
4- لجاجت‌های بی‌اساس   
 5- نفوذپذیری مرزهای خانواده  
6- فضای متشنج ارتباطی در خانواده   

اصول تفاهم در خانواده

عناوین اصول تفاهم در خانواده عبارتند از :

آمادگی شخصیتی زوجین پیش از ازدواج   
دوست داشتن طرف مقابل   
لذت بردن از تنهایی به‌اندازه باهم بودن   
خودآگاهی   
قدرت بیان خواسته‌ها و نیازها   
پرهیز از خودخواهی   

روش های افزایش و پرورش تفاهم در خانواده  

گفتگو در خانواده 

 يكي از مهم‌ترین شیوه‌های افزایش و پرورش تفاهم در خانواده، بحث گفتگو در خانواده است. اگر گفتگو به روش صحيح و درست انجام شود، می‌تواند بسترساز و زمینه‌ساز تفاهم میان طرفين ¬شود تا هنر گفتگو را پرورش بدهند و با استفاده از این هنر، لذت و رضايت زناشويي خودشان را افزایش دهند. گفتگو انواعی دارد گفتگوی حل مسئله ای یا تصمیم گیری و گفتگوی گپ زدن و درد دل 

مهارت همدلی

همدلی مهارتی است که باید درباره آن آموزش داده شود؛ یعنی باید گام‌به‌گام پیش رفت و آن را به‌عنوان یک مهارت فراگرفت و نمی‌توان صرفاً با مطالعه چند مقاله یا گوش کردن چند سخنرانی، به چنین مهارتی دست یافت. به‌طور خلاصه همدلی یعنی درک احساس طرف مقابل و بیان آن احساس با زبان و کلمات خودمان به آن فرد.    

فواید گفتگو   

گفتگو به‌عنوان يكي از شیوه‌های افزايش تفاهم در زندگي زوجين، فوايد خيلي زيادي دارد. ازجمله فواید گفتگو می‌توان به افزايش صميميت بين زوجين اشاره کرد. چنانچه پیشتر و در بحث از مفهوم گفتگو گفته شد، خيلي مواقع گفتگو باعث می‌شود طرفین ديدگاه خوبي نسبت به دیدگاه‌های طرف مقابل پيدا كنند و شناخت دو طرف از یکدیگر بیشتر شود. درواقع وقتي می‌توان طرف مقابل را خوب درك كرد و خوب با نيازهايش آشنا شد كه حرف‌هایش شنیده شود و بدون شنیدن حرف‌های دو طرف، نمی‌توان به چنین شناختی دست یافت.

محبت و ابراز محبت  

پژوهش‌های زيادي در مورد تأثیر محبت در گسترش و افزايش تفاهم و همچنین افزايش رضايت زناشويي انجام شده است و تقريباً برآيند همه اين پژوهش‌ها اين بوده است كه هر چقدر ابراز محبت در زندگي زوجی بيشتر باشد و به روش‌های گسترده‌تری صورت بگيرد، احتمال دستیابی به تفاهم و رضايت زناشويي در زندگي بیشتر است. ابراز محبت اقسامی دارد که عبارتند از:   

ابراز محبت عملی   
رابطه خاص زوجی و روابط زناشویی